Kunstwerk van Andreas Hetfeld na acht jaar over van Stichting Zonneboom naar ROC-Technovium

De Zonneboom, het grote en opvallende kinetisch kunstwerk van Andreas Hetfeld, is al acht jaar een vertrouwd beeld voor reizigers – te voet, op de fiets, in de auto of met de trein – die het ROC Technovium bezoeken of via de Heyendaalseweg naar het centrum van Nijmegen gaan. De indrukwekkende kroon met de negen en zestig zonnepanelen torent weliswaar niet uit boven de gebouwen ter linker en rechterzijde, het majestueuze complex van de SSH& en het supermoderne gebouw van het ROC Technovium. Maar de ranke steel en de artificiële bloem, die afhankelijk van de zon van oost naar west beweegt, maken de schepping van Andreas Hetfeld tot een binnenstedelijk landmark. De ruim dertien meter macrosculptuur is een teken van duurzaamheid, en tegelijk een educatief project, dat in 2012 ook om die reden bij het Technovium geplaatst werd.

De Zonneboom was een bijzonder onderdeel van Zoek de zonzij, een plan van aanpak ter bevordering van zonne-energie. Het Zonnekrachtteam had in 2008 op verzoek van de gemeente Nijmegen dat plan gepubliceerd. Wethouder Jan van der Meer vroeg destijds naast suggesties voor allerlei projecten ook om ideeën voor een ‘zonne-icoon’ om in de openbare ruimte de aandacht te vestigen op de potenties van de zon. Ik vroeg als voorzitter van het team in 2007 kunstenaar Andreas Hetfeld een voorontwerp te maken. Zelf dacht ik aan een zonneboot, en later aan een zonneboom met gebladerte van zonnepanelen De kunstenaar trok zijn eigen plan, gebaseerd op een zonnebloem. Na rijp beraad viel de keuze op een combinatie van bloem en boom. De Zonneboom heeft echte wortels maar de kroon verbeeldt een zonnebloem, die de zon volgt.

De bouw van de Zonneboom was een kostbare aangelegenheid. De Gemeente Nijmegen wilde wel een bijdrage verlenen, op voorwaarde dat het Zonnekrachtteam in het bedrijfsleven sponsoren zou gaan zoeken. De oprichting van de Stichting Zonneboom was noodzakelijk, omdat het stadsbestuur om begrijpelijke redenen – waaronder precedentwerking – niet als opdrachtgever en eigenaar wilde optreden. De bedoeling was, dat de stichting ca vijf jaar zou bestaan, van 2009 tot 2015, dus tot drie jaar na de onthulling van de Zonneboom in 2012. Die tijd leek aanvankelijk ruim voldoende om te zoeken naar een definitieve eigenaar. Die schatting bleek te optimistisch. Pas op 26 oktober 2019 kon de Zonneboom officieel aan het ROC worden overgedragen. Het ROC Technonovium was de meest voor de hand liggende eigenaar gelet op de educatieve functie van het project en de besturing van de installatie, die ondergebracht is in de kelder van het ROC Technovium.

De vertraging in de overdracht had louter zakelijke achtergronden. Het kunstwerk staat op grond van de SSH&, met een onbeperkt recht van opstal, terwijl het bestuur van het ROC-Nijmegen ook tijd nodig had om de consequenties van het eigenaarschap goed te kunnen overzien. Overigens was de directie van het ROC Technovium steeds enthousiast over de inlijving van de Zonneboom. De wisseling van het bestuursvoorzitterschap van het ROC zorgde ook voor enig uitstel. Dat was geen probleem voor het bestuur van de Stichting Zonneboom, omdat voldoende middelen in kas waren om het reguliere onderhoud van het kunstwerk – uitgevoerd door bouwer Willems uit Boven Leeuwen – onder toezicht van Andreas Hetfeld te betalen. Maar als gezegd: op 26 oktober 2019 was het dan zover: de ondertekening van de door notaris Klaas Albert Veerbeek Vaststellingsovereenkomst, waarmee het ROC het eigendom en onderhoud van de Zonneboom bevestigde. De Stichting Zonneboom is na overdracht van de nog aanwezige middelen per 1 april 2020 opgeheven: het eindpunt van een lang traject, dat secretaris Frits Ogg, penningmeester John Schermer en voorzitter Ad Lansink hoofdbrekens heeft gekost maar zegeningen gebracht, in eendrachtige samenwerking met kunstenaar Andreas Hetfeld, die intussen diverse andere spraakmakende kunstwerken heeft gerealiseerd.

Een van die kunstwerken, en wellicht een van de meest indrukwekkende, is Andreas Hetfeld’s Het Gezicht van Nijmegen, dat midden in de tijd van Covid19 en intelligente lockdown geplaatst is op de oever van de Spiegelwaal in Veur-Lent, vlak bij Fort Knodsenburg. Anders dan de toekomstgerichte Zonneboom herinnert Het Gezicht van Nijmegen aan een ver verleden, toen Romeinse legers in en om Nijmegen hun kampen opsloegen. Het beeldhouwwerk – een met veel kunde en passie tot stand gekomen installatie – is een sterk vergrote en voor bezoekers en kijkers aangepaste vertaling van het Romeinse masker, dat jaren geleden in de Waal bij Nijmegen is gevonden. Het kostbare pronkstuk maakt deel uit van de archeologische collectie van Museum Het Valkhof. Daar wordt vanaf 21 juni 2020 in ‘the making of’ expositie de totstandkoming van het reusachtige masker toegelichtaan de hand van ontwerpschetsen, technisch onderzoeksmateriaal, maquettes en sprekende beelden van fotograaf Paul Breuker en filmteam ‘Nijmegen blijft in beeld’.