Een plaagstoot van vrienden: wat doet een ‘Ernemmer’ in Nijmegen? Stof voor een kopregel boven het interview in de Arnhemse editie van De Gelderlander bij het verschijnen van ‘Arnhem 1950 – 1960 – Beelden van een stad tussen ooit en nu’, met foto’s afkomstig uit het Gelders Archief. Niemand wist het, schrijft redacteur Piet Venhuizen, maar het oer-Nijmeegse-oud-Kamerlid Ad Lansink is eigenlijk een Arnhemmer. Niemand is wat sterk uitgedrukt. Maar burgemeester Herman Kaiser, die het eerste exemplaar in ontvangst nam, wist het evenmin als veel hele en halve Nijmegenaren. Het was een bijzondere manier van ‘uit de kast komen’, tussen de boekenkasten van Boekhandel Het Colofon in Arnhem, waar samensteller en uitgever Gerrit Middelbeek met mij het mooie boek met karakteristieke zwart-witfoto’s over de wederopbouw van Arnhem mocht presenteren.
Eigenaar Walter Jansen van Het Colofon had gezorgd voor een genoeglijke ambiance in zijn fraaie zaak, waar gastvrijheid met hoofdletters wordt geschreven. De voormalige bioscoop Palace in de Bakkerstraat heeft een waardige, meer dan media-culturele en ‘belevingsrijke’ opvolger gekregen: een podium voor kunst en cultuur, met goede koffie. Voor de overhandiging van het boek aan de Arnhemse burgervader stelde Piet Venhuizen mij een reeks vragen, die na alle schrijverijen bijna even gemakkelijk te beantwoorden waren als de openingsvraag aan het zeer geïnteresseerde publiek. Waar doet ‘Hakke Wieke Zole’ u aan denken? Binnen een seconde riep de langste toehoorder, ‘Sleetje rijen’ waarna ik de etymologie mocht proberen te verklaren. Hakken en zolen overtuigden de toehoorders, maar ‘Wieke’ voor wijken kennelijk (nog) niet.
De vragen van Piet Venhuizen betroffen diverse personen, die in het voorwoord en de columns van het boek genoemd worden: Bronbeker Flip de Fluiter, melkboer Jan Raatman van de Paasberg, burgemeester Chris Matser en filosoof Fons Hermans. Hij vergat onbewust kunstpaus Pierre Jansen, die in het boek ook aan de orde komt, en Ben Overmaat: leraar Nederlands, die in 1949 op het KGL mijn liefde voor het schrijven aanwakkerde. Zijn zoon en naamgenoot meldde zich meteen na de boekpresentatie met het verzoek om een exemplaar te signeren. Dat signeren – voor echte schrijvers wellicht de gewoonste zaak van de wereld – is een aparte belevenis. Vrijwel alle verzoeken om een hand- en dagtekening gaan gepaard met gelukwensen en verhalen, van familie en vrienden, maar ook van mensen, die ik nooit eerder had ontmoet. Stad en omgeving overbruggen afstanden, ook in de tijd.
Het interview van de (ook spreek-) vaardige Gelderlanderjournalist bood ruimte voor allerlei herinneringen, van de Bedriegertjes bij Kasteel Rosendaal tot aan het optreden in de Buurtrevue op de Paasberg, van de eerste trolleybus tot aan de tweedehands legerfiets, waarmee ik Arnhem verkende. Gerrit Middelbeek en ik hadden trouwens over publiciteit niet te klagen, integendeel. De Arnhemse editie van De Gelderlander ruimde op donderdag 14 april 2016 twee pagina’s in voor een selectie van foto’s uit het boek, met een heldere toelichting; op zaterdag 16 april 2016 gevolgd door het al genoemde interview met de Nijmeegse ‘Ernemmer’, waarin zelfs de Ladder van Lansink en Knotsenburg werden genoemd. Gerrit Middelbeek mocht voor RTV Arnhem het boek tonen en toelichten, onder meer met verwijzing naar de voor hem meest markante foto: een lange rij fietsers op de Rijnbrug.
De gasten van Het Colofon staken hun waardering voor ‘Arnhem 1950-1960 Beelden van een stad tussen ooit en nu’ niet onder de stoelen en tafels van de verrassend mooie en ruime boekhandel. Tussen ooit en nu: die woorden brengen mij bij de hartelijke toespraak van Herman Kaiser, die de toehoorders verraste met de mededeling, dat een burgemeesterlijke toespraak op zondag – en nog in een winkel ook – een hoge uitzondering was. Maar hij voegde er in een adem aan toe, dat hij voor het boek, de samensteller en in het bijzonder de tekstschrijver graag een uitzondering maakte. Herman Kaiser bleek mij langer te kennen dan ik zelf wist. Hij was een twaalfde deel van zijn leven Nijmegenaar, tijdens zijn studie politicologie, een toen al ‘uitzonderlijk’ verschijnsel. Want een jonge CDA-er in een links bolwerk – de KU in de 70-er jaren – was een ongewoon verschijnsel.
Herman Kaiser boeide van het begin tot eind de gasten van Het Colofon met zijn verhaal: een aaneenschakeling van goede en steekhoudende argumenten om ‘Arnhem 1950-1960’ te kopen, in te zien en te lezen – bij voorkeur elke dag enkele pagina’s – en dan door te geven aan vrienden. Andere lezers en kijkers aansporen om het boek aan te schaffen, mocht natuurlijk ook van de burgemeester, die het nulde exemplaar aan het stadsarchief schenkt en het eerste zelf houdt. Want – zo zei hij – het boek met de historische foto’s van o.m. Wim Steffen, Dick Rene en Wim Jacquet en de teksten maken duidelijk, dat Arnhem door de jaren heen haar aantrekkingskracht heeft behouden. De Arnhemmer, die Nijmegenaar is geworden levert het bewijs. Ik kan dat niet ontkennen. Integendeel. Hoewel de toekomst lonkt, blijft het verleden boeien, aan weerszijden van Rijn en Waal.
Ach, Ben Overmaat! Ook Nederlands van gehad op, inderdaad, óók het KGL (waar ik gelukkig terecht kon toen het Nijmeegse Lyceum mij ‘uitspuugde’).
Wat is een snelle reactie, Andre: Ben Overmaat was een echte leraar, naar klassieke snit, en toch zeer toegankelijk. Hij maakte mij hoofdredacteur van De Bries, de toenmalige schoolkrant van het KGL, omdat ik in zijn ogen behoorlijke opstellen kon schrijven. Zijn zoon, ook met voornaam Ben, was aanwezig bij de presentatie van het boek. Hij bleek – ik hoorde dat pas twee maanden geleden – met mijn zwager bij de Arnhemse zeeverkenners geweest te zijn.