Te voet door het glooiend heidelandschap tussen Elspeet en Vierhouten
De tweede helft van augustus is de ideale tijd om te genieten van bloeiende heidevelden. Reden genoeg voor Omroep Gelderland om kijker en lezers een achttal natuurgebieden voor te schotelen, waar volgens trouwe volgers de heide het mooist in bloei staat. In augustus 2020 zijn dat achtereenvolgens de Posbank bij Rheden, Stakenberg bij Elspeet, de Dellen bij Heerde, de Zilvense heide in de Loenermark,, het Deelerwoud tussen Arnhem en Hoenderloo, de Hatertse en Overasseltse Vennen bij Nijmegen, de Hoogbuurlose en de Wolfhezer heide. De Ermelose, Elspeter, Gorsselse en Wezeper heide kregen een soort eervolle vermelding. Ik miste de Uddelse heide, een van de favoriete plekken van de gemeente Apeldoorn; en uiteraard de Noorderheide tussen Vierhouten en Elspeet, het verrassende natuurgebied, dat ik in 2016 bij toeval leerde kennen.
Rond Uddel zijn overigens heel wat vergelijkbare heidevelden te vinden, te voet, met de fiets of zelfs vanuit de auto. Het Houtdorper veld en de Ermelose heide zijn goed te zien vanaf de N302 naar Harderwijk, respectievelijk voor en na de kruising met de weg naar Speuld. De Elspeter heide is te bewonderen vanaf de N310, zowel links als rechts tussen Elspeet en de afslag Vierhouten. Tussen Elspeet en Uddel bevindt zich ook nog een uitgestrekt heidegebied, het Elspeter veld, terwijl de Uddelse heide, onderdeel van het befaamde Kroondomein met de fiets vanaf de Aardhusweg goed te bereiken is. Zou de omgeving van Elspeet en Uddel met een cameradrone bekeken worden, dan zou de ‘heidedichtheid’ van dit gedeelte van de Veluwe ongetwijfeld opvallen.
Het gebied van mijn voorkeur, de Noorderheide, het voormalige landgoed van Daniël George van Beuningen, werd in 1920 door de befaamde SHV-directeur en kunstverzamelaar aangekocht. Twee decennia later liet de vroegere havenbaron een villa bouwen, die nog in bezit van zijn nazaten is. In twee eerdere berichten, respectievelijk in 2016 en 2017 besteedde ik vooral aandacht aan de zogenaamde waterwerken, die van D. G. van Beuningen liet metselen: een gedeeltelijk betonnen beek, die door een dal loopt vanuit en via enkele kunstmatige vijverpartijen. Nu vraagt de bloeiende heide alle aandacht, ook om na te gaan, waarom de Noorderheide op de hitlijst van Omroep Gelderland geen plaats heeft verworven.
Welnu: de Noorderheide staat er in augustus 2020 letterlijk en figuurlijk minder ‘gekleurd’ op dan in andere jaren. De paarse gloed is, uitzonderingen daargelaten, minder uitbundig dan op andere heidevelden Enkele dode, soms omgevallen bomen geven het gebied een minder aansprekende belevingswaarde. Zou de hittegolf een rol spelen, of de droogte? Is het de bodemsoort, of het hier en daar oprukkend gras, waardoor volop bloeiende heide slechts op enkele plaatsen te zien is? Des te meer vallen de singuliere bomen op, en de berkensingel, die vanaf de Elspeter bosrand noordwaarts zijn eigen weg zoekt. Toch heeft het landschap van de Noorderheide door de grote afwisseling en het glooiend karakter een bijzondere charme. Wie de duidelijke richtingwijzers van Staatsbosbeheer volgt, kan genieten van een boeiende rondwandeling, ook buiten de tijd van de bloeiende heide.
Smaken verschillen. Dat geldt natuurlijk ook wanneer de indrukken van heidelandschappen in het geding zijn. Dat de Posbank hoog scoort weet ik sinds mijn kinderjaren, vanaf het ogenblik dat ik met de fiets via Roozendaal de slingerweg naar de top wist te beklimmen. Kies ik nu de fiets als vervoermiddel, dan zijn de Hatertse en Overasseltse vennen het doel van een heuse heidetrip. Het Houtdorperveld en de Uddelse hei mogen er ook zijn. Maar de Noorderheide blijft door het mysterie van het landschap en de pyramides van D.G. van Beuningen toch hoog op mijn eigen lijst staan, ook door de gerede kans om wild in levenden lijve te treffen. Dat ik nog geen reeën, damherten of wilde zwijnen ben tegengekomen ligt waarschijnlijk aan het tijdstip. Maar ik sluit niet uit, dat ook in dit geval toeval of genade in het spel zijn. Waarom ook niet?
