Beroepskantelaar Jan Rotmans heeft maar liefst 63 hooggeleerde dames en heren bereid gevonden om zijn brief met het verzoek om alle Nederlandse kolencentrales – ook de nieuwste installaties op de Maasvlakte en in de Eemshaven – te sluiten, te ondertekenen. En Trouw is er als de kippen bij om haar etiket van duurzaamheid op te poetsen door de oproep van Rotmans en de zijnen op de voorpagina te plaatsen. Aanleiding voor de brief van de hooggeleerde actiegroep is de Klimaattop, die binnenkort in Parijs wordt gehouden. Nederland zou de opgelopen achterstand bij het klimaatbeleid moeten inlopen door een ferm gebaar, aldus de briefschrijvers, die de opstelling van hun even opzienbarend als onvoldragen document kennelijk aan Rotmans hebben overgelaten. De staccato-zinnen over een vraagstuk, dat een evenwichtiger aanpak vergt, zijn kenmerkend voor de man die het sluiten van de kolencentrales afdoet als een investeringsrisico. ‘Een eventuele schadeloosstelling door de overheid valt hierbij niet uit te sluiten’, aldus de auteur, die kennelijk niet weet wat wel en wat geen investeringsrisico’s zijn. De verleende vergunningen verplichten de overheid tot schadeloosstelling van de energiebedrijven zo zij sluiting zou afdwingen.
Primaire energievraag in PJ (links) en CO2-emissies in Mt (rechts) in 2012 voor de functies lage temperatuurwarmte (paars), hoge temperatuurwarmte (groen), licht,apparaten en databeheer (blauw) en transport en mobiliteit (oranje)
Bron: Rijk zonder CO2, RLI (september 2015)
Dat Rotmans de ene fossiele brandstof inruilt voor de andere is klaarblijkelijk even gewoon als het wegpoetsen van biomassa uit het alom bepleitte pakket voor duurzame energie. Het stoken van gas gaat inderdaad gepaard met een substantieel lagere CO2-uitstoot. Maar nog afgezien van de prijsvorming – de gascentrales staan niet voor niets stil – moet dat gas ergens vandaan komen. De Nederlandse gaskraan gaat geleidelijk dicht. Russisch gas is minder welkom, dan maar Noors gas redeneren de verzamelde briefschrijvers, die de leveringszekerheid over het hoofd zien. Over briefschrijvers gesproken: onder de brief van Jan Rotmans prijken veel namen van mensen, die zich al jaren sterk maken voor duurzame ontwikkeling en een krachtig klimaatbeleid. Zij kunnen bogen op kennis van en inzicht in veel, zo niet alle aspecten van het klimaatbeleid. Echter: klimaatbeleid staat niet op zichzelf. Sociale, economische, financiële en juridische aspecten spelen ook een rol. Juist daarom mag van hele en zelfs halve insiders een evenwichtige benadering gevraagd worden. Aan die eis voldoet de open brief niet, al was het alleen al omdat volstrekt voorbijgegaan wordt aan het mechanisme en de werking van de Europese elektriciteitsmarkt.
Voorts wordt vergeten, dat alle bij het klimaatbeleid betrokken partijen het Nationaal energieakkoord hebben getekend, waarin de nieuwe, moderne elektriciteitscentrales een rol van betekenis blijven spelen tijdens de transitie naar een meer hernieuwbaar energiesysteem. Kolencentrales stoten inderdaad per energie-eenheid de meeste CO2 uit. Maar in absolute termen zijn verkeer en vervoer forse CO2-uitstoters, die ook de emissie van fijn stof op hun geweten hebben. Vlak verder het warmtegebruik in de gebouwde omgeving niet uit. Jan Rotmans en zijn hooggeleerde actiegroep moeten weten, dat de moderne elektriciteits- en afvalcentrales in toenemende mate hun restwarmte ter beschikking stellen van warmtenetten, in Zuid-Holland en in de regio Arnhem en Nijmegen. De daarmee gepaard gaande relatieve vermindering van CO2-emissies dient mee te tellen. En over tellen gesproken: de financiële onderbouwing van de open brief laat te wensen over. Reken maar na: een jaarlijkse kostenpost van bruto respectievelijk netto €800.000.000 en €300.000.000 kost de samenleving aanzienlijk meer geld dan de €10 hogere elektriciteitsprijs, die gezinnen volgens Rotmans zouden moeten betalen. De briefschrijvers menen hun pleidooi kracht bij te kunnen zetten door te verwijzen naar de ontwikkelingen in Engeland, Duitsland, de Verenigde Staten en China, een even begrijpelijke als discutabele verwijzing. Begrijpelijk omdat de besluiten en voornemens elders inderdaad laten zien, dat fossiele brandstoffen als steen- en bruinkool op termijn hun betekenis gaan verliezen. Maar discutabel omdat de kontekst in die landen niet met die in Nederland is te vergelijken. England – bij voorbeeld – vervangt kolen door gas- en kerncentrales. Ook de termijnen van de besluitvorming gaan 2020, het jaartal van Rotmans, fors te boven. Ik ben voor een stevig klimaatbeleid. Maar Kabinet en Kamer doen er goed aan de open brief van de 64 hoogleraren voor kennisgeving aan te nemen. Niet meer dan dat. De uitvoering van het Nationaal Energieakkoord is al moeilijk genoeg.
Ik heb uw betoog snel gelezen. Maar ik heb volgens mij de essentie gevonden en daarop wil ik dan reageren, want volgens mij maakt u een heel grote vergissing ( wellicht bedoeld? ) : “: “Kolencentrales stoten inderdaad per energie-eenheid de meeste CO2 uit. “
En hoe komt dat Lansink? Waarom is het rendement van zo’n centrale maar 47% waarbij men alle maatregelen heeft genomen om vooral rest warmte terug te winnen met onder andere Lucht voor warmers die warmte uit de rookgassen terug winnen vooraf gegaan door zogenaamde economisers in het rookgassysteem waarin ook rest warmte wordt terug gewonnen? En als je dat vergelijkt met een gas gestookte STEG eenheid waarbij een rendement van zeker 60% gehaald kan worden? Dat komt Lansink omdat alle rommel die zich in kolen bevindt veel energie opslokt.
“Maar in absolute termen zijn verkeer en vervoer forse CO2-uitstoters, die ook de emissie van fijn stof op hun geweten hebben. “
En wat wil je daar mee zeggen Lansink? Moeten we dus maar niets aan andere zaken doen stapje voor stapje en altijd bij elke stap vooral wijzen naar andere veroorzakers zodat juist deze stap vooral vooreerst ontzien moet worden. ( Natuurlijk vind ik ook dat de maximum snelheden op de snelwegen per direct terug moeten naar 100KM/h in plaats van dat achterlijke VVD speeltje dat je je vandaag de dag absoluut om de toekomst van onze kinderen , niet meer kunt permitteren van 130 KM/h).
“Vlak verder het warmtegebruik in de gebouwde omgeving niet uit. “
Zo is het Lansink en nogmaals waarom deze afleidings- manoeuvre? Heb jij wellicht ergens aandelen of is je iets beloofd? Behoor jij wellicht tot die stiekemerds die zich als milieu bewust voordoen maar een verborgen agenda hebben, zoals Naomie Klein ze beschrijft in “No Time”?
“Jan Rotmans en zijn hooggeleerde actiegroep moeten weten, dat de moderne elektriciteits- en afvalcentrales in toenemende mate hun restwarmte ter beschikking stellen van warmtenetten, in Zuid-Holland en in de regio Arnhem en Nijmegen.”
Kennelijk weet je helemaal niet waar je het over hebt Lansink. Dat rendement van 47 % wordt zo pas gehaald met dat zogenaamd “greenhouse” aansluitingen op de condensors. Overigens moet ik nog zien dat die nieuwe centrales in de Maasvlakte zo’n warmtenet zullen realiseren, het komt mij voor dat de afstand tot de bebouwde omgeving wel eens een grote hinderpaal kunnen zijn. Want Lansink in de Eemshaven staat een centrale van 5 STEG eenheden ( Gas gestookt dus met een rendement van 60%) met op alle condensors een “Greenhouse” mogelijkheid ( Dus warmte afname) die niet benut wordt omdat in de nabije omgeving nu eenmaal geen rendabele afname te realiseren is . En Lansink hoe ik dat weet? Ik was van dat bedrijf 6 jaar lang OR voorzitter. Ik was technisch verantwoordelijk voor het zo storingsvrij mogelijk bedrijven van die centrale.
Mag ik beginnen met mijn waardering voor het volledig lezen van mijn bericht over de open brief van Jan Rotmans c.s met de oproep om alle kolencentrales uiterlijk 2020 te sluiten. U hebt mijn betoog weliswaar snel gelezen, maar dat belet u niet om op enkele punten dieper in te gaan. Vooraf: zou ik vergissingen maken – ik sluit dat niet uit – dan is dat onbedoeld, en hooguit een gevolg van het wegsijpelen van parate kennis uit een te ver verleden. Met de opmerking ‘Kolencentrales stoten per eenheid de meeste CO2 uit’ – een opmerking die u niet bestrijdt, bedoel ik het brito rendementsverschil tussen steenkool en gas aan te geven. Ik schrijf dat omdat Rotmans c.s. pleiten voor Noors gas, dat overigens niet zomaar in de Nederlandse gashuishouding kan worden gestopt. Het zou te ver voeren om alle rendementsvergelijkingen van oude en moderne gas- en kolencentrales op een rij te zetten, inclusief en exclusief de door levering van restwarmte vermeden CO2. Maar voor mij staat wel vast, dat de nieuwe centrales op de Maasvlakte en in de Eemshaven, al dan niet met bijstook van biomassa zodanig scoren, dat sluiting in 20120 onnodig is, en bovendien gepaard gaat met een enorme kapitaalvernietiging, waarvoor de belastingbetaler links of rechtsom opdraait.
Dan een ander interessant punt: verkeer en vervoer. U bent het kennelijk met mij eens, dat daar een fors probleem ligt, waar het allerhande emissie betreft. Ik heb dat punt niet als afleiding opgevoerd, integendeel. Voor mij gat het om en-en-en-en-beleid, dus aanpak van alle sectoren, die verantwoordelijk zijn voor CO2-uitstoot. Mij verbaast het steeds weer, dat de aandacht alleen op de elektriciteitssector word gericht (terwijl al een aantal kolencentrales gesloten worden). Rogmans c.s. kiezen vanachter hun bureau en met een goed gevulde boterham de weg van de minste weerstand. Dat heb ik aan de kaak willen stellen, met enig succes gelet op het aantal keren, dat de website geraadpleegd is.
Ik heb geen zin om boos te worden. Zou dat wel het geval zijn, dan zou ik dat nu even moeten worden omdat u suggereert, dat ik een verborgen agenda zou hebben, en afleidingsmanoeuvres bedenk. Niets is minder waar. Aandelen in energiebedrijven heb ik evenmin als de wens om snel te kunnen rijden. Ik heb grote moeite met de invoering van de 130 km, en begrijp ook niet, dat de PvdA daarmee instemt. Dat u ook nog meent te moeten opmerken, dat ik niet weet waar ik het over heb, parkeer ik maar in de hoek van de – in dit geval – negatieve overdrijvingen. Ik beweer niet dat ik over alle kennis die noodzakelijk is voor een getailleerde beoordeling nodig is. Ik sluit ook niet uit, dat u op het punt van de rendementen een grotere bagage met u meevoert. Maar door de bank genomen kan ik – ook gelet op andere reacties op mijn betoog – de lijnen van mijn inbreng volledig overeind houden. Dat hoeft niet te verbazen gelet op de consistentie in mijn opvattingen sinds ik me binnen en buiten het politieke bedrijf ben gaan bezig houden met energie- en milieubeleid. Hopelijk levert dit welgemeende weerwoord toch enig leergeld op.